Onderwijs in Oirschot
Aanverwante artikelen
In de loop van de geschiedenis heeft Oirschot verschillende vormen van onderwijs binnen haar grenzen gehad. Rond 1300 werd er in Oirschot al onderwijs gegeven in schoolverband en wel in de zgn. Latijnse School.
Maar na de 'Vrede van Munster' in 1648 werd de gereformeerde godsdienst de staatsgodsdienst en mochten katholieken geen openba re functies, zoals schoolmeester, meer uitoefenen. Daardoor stierf die Latijnse School een zachte dood. In die tijd had Oirschot echter ook al een "Nederduijtse School"; de voorloper van onze Lagere School. Rond 1700 stond die school ten noorden van de kerk 'bij de Bleek'. Dit is op de plaats van het tegenwoordige gemeentehuis.
Bij het woord school uit die tijd moet men zich niet veel voorstellen. Een huis waar de meester gratis mocht wonen met één vertrek voor de leerlingen. Ook van de bekwaamheden van die schoolmeester moet men geen hoge verwachtingen hebben. Als hij (na 1648) van de gereformeerde godsdienst was, kon lezen, schrijven en orde kon houden, was hij al goed genoeg om schoolmeester te zijn.
Aan het begin van de 18de eeuw kreeg ook de hertgang Naasten best een Nederduitse School en schoolmeester. En op het einde van de 18de eeuw (in 1790) volgde -na twee vergeefse verzoeken -de hertgang Straten, zodat kinderen die wilden leren lezen en schrijven voortaan in hun eigen omgeving naar school konden.
Tenslotte vroegen en kregen ook de bewoners van Spoordonk in 1797 een eigen school.
Ondertussen had Oirschot sinds 1765 zelfs een zgn. Franse School, die je kunt beschouwen als de voorloper van het latere vervolgonderwijs met als hoofdvak de Franse taal. Na wat moeilijkheden met wisselende schoolmeesters in de eerste twintig ja ren, nam ene J, Söhnen de leiding over en groeide de school onder 3 generaties Söhnen uit tot een deftige, zeer goede (kost)school.
In 1891 echter verhuisden de laatste leerlingen met de laatste Franse schoolmeester naar Haarlem.
In 1797 waren enkele zusters Franciscanessen uit Weert in Oirschot terecht gekomen in gezelscha p van enkele pensionaires. Daaruit groeide het meisjes-pensionaat. In 1830 begonnen de zusters aan een school voor kinderen van onvermogende ouders,waarbij door afsplitsing van de jongste kinderen al meteen 'de Bewaarschool' ontstond.
Later volgde een school voor kinderen van meer vermogende ouders, totdat die twee Lagere Scholen opgingen in de bekende meisjesschool in de Koestraat.
Het zijn de Franciscanessen geweest die in latere jaren het leeuwenaandeel van de verschillende onderwijsvormen in Oirschot voor hun rekening namen. Let wel: van onderwijs aan meisjes.
Denk daarbij aan de Normaalschool, Kweekschool, Ulo, Naaischool, een Opleiding voor kleuterleidsters, V.G.L.O, de Landbouwhuishoudschool, Inas enz. enz.
Voor de jongens had Oirschot sinds begin 2oste eeuw een Groot-Seminarie binnen haar grenzen. Ongeveer midden 2oste eeuw kwam er een Landbouwschool, een Ulo en als laatste een L.T.S.
Na de invoering van de Mammoetwet in 1968 verdwenen echter door fusies en andere oorzaken veel van deze onderwijsvormen uit ons dorp. Toch mogen we al met al best trots zijn op Oirschots rijke onderwijshistorie.
Clari van Esch
